به گزارش عصر همدان، اگر چه هدف اصلی احداث مسجد در کشورهای اسلامی تأسیس مکانی خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است اما این بدان معنا نیست که باید از دیگر کارکردهای مساجد غافل شد. تاریخ گواه این مدعاست که مساجد در برهه‌های مختلف فعالیت‌های گسترده داشته و هر قدر این فعالیت‌ها و کارکردها از تنوع بیشتری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیشتری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجه آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه است.
در تقویم رسمی کشور ۳۰ مردادماه به نام روز جهانی مسجد نامگذاری شده است و این روز بدان جهت در تاریخ به ثبت رسید که در سال ۱۳۴۸ در چنین روزی مسجدالاقصی که قبله اول مسلمین جهان است توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد.
از ۳۰ مرداد تا پنجم شهریورماه هرسال نیز به نام هفته جهانی مسجد نامگذاری شده است.
به همین مناسبت گفت‌وگویی با علی دشتکی مدیرکل تبلغات اسلامی استان همدان صورت گرفته که در ادامه می‌خوانیم:
* در مساجد اسلامی چه ظرفیت‌هایی وجود دارد؟
دشتکی: یکی از ظرفیت‌های فرهنگی و دینی در نظام اسلامی در اماکن مذهبی نهفته است و در بین این اماکن مساجد جایگاه خاص خود را دارند. حال آنکه امروزه می‌بینیم در قرن ۲۱ به موضوع شبکه‌سازی توجه می‌شود در حالی که موضوع شبکه‌سازی اجتماعی در صدر اسلام توسط پیامبر اکرم(ص) در مساجد انجام می‌گرفت.
مساجد در کشورهای اسلامی دارای کارکردهای ممتازی است که از جمله آن می‌توان به جایگاهی برای ارتقاء معرفت، آگاهی عمومی، دینی و سیاسی اشاره کرد.
*در استان همدان چند مسجد فعال و متروکه وجود دارد؟
دشتکی: در استان یک‌هزار ۸۰۰ مسجد وجود دارد که ۹۹ درصد مساجد فعال هستند که از این تعداد یک‌هزار ۲۰۰ مسجد در طول شبانه‌روز حداقل یک وعده نماز برپا می‌شود و در ۸۰۰ مسجد در طول روز به شکل مستمر نماز جماعت برگزار می‌شود.
آنچه در مساجد امروز ما شاهد هستیم فعالیت مستمر در طول سال است و تقریباً یک درصد مساجد به دلایل خاص خود از جمله میراثی بودن و یا مشکلات از این قبیل در طول سال تعطیل هستند. تقریباً ۲۰ مسجد در استان وجود دارد که متروکه هستند که ما نمی‌توانیم برای آنها کاری انجام دهیم و این مشکل باید از طریق هیأت امنای مساجد پیگیری شود که این در حوزه مسؤولتی ما نیست و اداره اوقاف متولی این امور است که اگر بتوانند این مساجد را فعال کنند ما آمادگی لازم را برای همکاری با آنها داریم.
*چگونه می‌توانیم مساجد را به پایگاهی برای تربیت نیروهای انقلابی تبدیل کنیم؟
دشتکی: تمام هم و غم ما بر این است که مسائل اعتقادی بر اساس مبانی توحیدی و قرآنی در جامعه نهادینه شود و یکی از مسائل اعتقادی که مبانی آن در قرآن و اسلام به صورت مؤکد آمده پرداختن به موضوع ظلم‌ستیزی و عدالت‌محوری است که برای تحقق آن در جامعه باید نگاه انقلابی در برنامه‌های فرهنگی، دینی و مذهبی مساجد مورد توجه قرار گیرد.
مسجدی که مسائل انقلاب و انقلابی‌گری کم توجه باشد آن مسجد در نظام اسلامی جایگاهی ندارد و پایه مناسبی برای پرورش انسان‌های انقلابی نیست. مسجدی مورد اقبال است که مردم را به سوی اعتقادات انقلابی سوق دهد و نیروهای خود را انقلابی تربیت کند.
این موضوع مهم را باید هیأت‌های امنا، معتمدین مساجد و متولیان مساجد بدانند که اگر در مساجد غیر از این اندیشه باشد در دنیا و آخرت ضرر کرده‌اند زیرا مساجد باید پایگاه‌های برای مبارزه با ظلم و استکبار باشد.
تا چه اندازه به کارکردهای مساجد در روستاها بها داده شده است؟
دشتکی: مساجد در گذشته کارکردهای متفاوتی از جمله سیاسی، مدیریتی، اجتماعی، اقتصادی داشتند که متأسفانه در چند دهه اخیر این کارکردها توسط مسؤولان از مساجد گرفته شده است هر چند که در فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر مقابله با آسیب‌ها و نهادینه کردن سلامت اجتماعی توانستیم در جامعه «طرح سلامت اجتماعی» را از سوی سازمان تبلیغات به اجرا درآوریم که هدف از آن احیای کارکردهای اساسی مساجد در همه امور از جمله در بخش اجتماعی است.
به نظر شما علت کمرنگ شدن نقش مساجد چیست؟
دشتکی: ما باید در موضوع محتوایی و شیوههای اجرایی در مساجد تلاش بیشتری کنیم بدین معنا که در مسائل محتوایی و مبانی روحانیون مساجد باید تلاش مضاعفی داشته باشند و در شیوهای مدیریتی و اجرایی هیأت‌های امنا نیز باید جذابیت‌های فیزیکی مساجد را ارتقا ببخشند.
مساجد چه نقشی در دوران انقلاب و بعد از آن از خود نشان دادند؟
دشتکی: امام راحل در سخنان خود تاکید داشتند که «مساجد سنگرهای ما هستند و این سنگرها را باید حفظ کنیم». این بدان معناست که خاستگاه انقلاب ما از مساجد بوده و هست. مساجد حافظ جان، ناموس و منافع مسلمین است و پس از انقلاب و در دوران دفاع مقدس مساجد بودند که دفاع مقدس را مدیریت و پشتیبانی کردند و این پایگاه مردمی توانست در بین نیروهای انقلابی یک انسجام و وحدت رویه ایجاد کند.
امروز اگر می‌خواهیم بر همه مشکلات غلبه پیدا کنیم باید مسجدمحور باشند. معتقدم برخی از مشکلات مدیریتی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که امروز شاهد آن هستیم شاید یکی از علت‌های آن فاصله گرفتن از مساجد است بنابراین اگر می‌خواهیم انقلاب را از شرایط به وجود آمده خارج کنیم باید مساجد در محور امور قرار بگیرند چراکه مساجد هستند که نقشه‌های شوم دشمنان را برملا می‌کنند و در این مکان مقدس است که جنایت‌های ضد بشری اسکتبار و در رأس آن آمریکا تبیین و چهره خبیث آن برای همگان مشخص شود.
آیا برای انتخاب ائمه جماعات مساجد گزینشی وجود دارد؟
دشتکی: بله، خوشبختانه در رویکردهای جدید در زمینه گزینش‌های ائمه جماعات جمعه به موضوع تخصص‌ها و آموزش‌ها توجه شده که این خود می‌تواند در اجرای درست کارکردهای اساسی مساجد اثرگذار باشد.
در ادامه با سید محمد معصومی کارشناس مسائل دینی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
مساجد چه نقشی در انقلاب و بعد از آن خود ایفا کردند؟
معصومی: مسجد در یک نظام دینی و توحیدی اساس تعلیم و تربیت مومنین را برعهده دارد لذا مساجد به فرموده امام راحل نقش محوری و بی بدیل دارد. کمیتههای انقلاب اسلامی به عنوان نخستین هسته‌هایی که مسوول حفظ انقلاب بودند در مساجد شکل گرفتند. بعد از انقلاب و با آغاز جنگ هشت ساله در کشور مساجد به عنوان بزرگترین پایگاه ساماندهی تشکل‌های اعزام نیرو تبدیل شد که توانست با ارائه خدمات مختلف پشتیبانی از جبهه‌ها را بر عهده داشته باشد.
کارکرد مساجد در بعد از جنگ تحمیلی ادامه داشت تا جایی که با شکل‌گیری حلقه‌های صالحین توانستند جلوی تهاجم فرهنگی بگیرند و هنوز هم در این زمینه نقش محوری داشته و دارند. معتقدم در یک کلام حفظ اسلام و انقلاب در محور وحدت‌آفرینی فارغ از دعواهای سیاسی و دوقطبی شدن جامعه امروز باید در مساجد شکل بگیرد.
آیا نقش مساجد نسبت به سال‌های اول انقلاب کمرنگ‌تر شده است؟
معصومی: من خیلی قائل به کمرنگ شدن این نقش نیستم و معتقدم برخی با دامن زدن به این مسائل می‌خواهند آب در آسیاب دشمن بریزند و اغلب افرادی این مسائل را مطرح می‌کنند که اصلاً پای آنها به مسجد نخورده است و آنهایی که مسجدی هستند می‌دانند که در مساجد اتفاق‌های خوبی شکل می‌گیرد هر چند که معتقدم آسیب‌هایی نیز وجود دارد که باید آنها را با هم اندیشی و همفکری حل کرد.
لطفا از نقش اثرگذار مساجد بگویید.
معصومی: به واقع یکی از مکان‌هایی که در دوران قبل از انقلاب و بعد از آن نیروهای انقلابی در آن رشد و پرورش یافتند و سپس سازماندهی شدند در پایگاه‌ها و مساجد محل بود. در آن دوران جوانان مساجد را پر کردند و علمای اعلام، مساجد را به عنوان مرکزی برای تعلیم، تربیت، روشنگری افکار و اذهان، مورد استفاده قرار دادند و مسجد، مرکزی برای حرکت، آگاهی افراد شد. همه ما خوب می‌دانیم که مساجد منشأ آثار بزرگ و حرکت‌های اسلامی شده و امید است با تقویت مساجد و پر رنگ کردن محتوای آنها بتوانیم به کارکردهای اساسی آن بپردازیم.