به گزارش مغرب، فرهنگ همدان با صنایع‌دستی‌اش عجین است و محلات این کهن شهر به هنرهای دستی مزین، تا آن جا که بیراهه نیست اگر بگوییم اصلی‌ترین حرفه همدانی‌های قدیم در صنایع‌دستی بوده است.
از همدان که به لاله‌جین سفر کنیم خاکش آبادگر این دیار است و آب و خاکش چنان در هم آمیخته‌اند که هر لحظه به خاک بی‌جان، جان می‌بخشند.
سفال و سرامیک لاله‌جین برگرفته از شهر جهانی سفال است و کارگاههای آن از دیرباز فعال بوده و همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.
حدود ۴۰۰ کارگاه سفال در شهر لاله جین فعالیت می‌کند که تولیدات آنها نه تنها در داخل بلکه در خارج از کشور نیز مصرف دارد بنابراین بسیاری از اهالی آن به صورت خانوادگی در این شغل مشغول فعالیت هستند.
به شهر چوب و نقش و طرح منبت در تویسرکان و ملایر که برویم آنجا نقش برجسته‌‌هایی که بر تن بی‌جان چوب زده می‌شود در جهان بی‌نظیر است و کارگاههای زیادی در این عرصه مشغول فعالیت هستند، کارگاه‌هایی که کارهایشان علاوه بر استان‌های مختلف به کشورهای خارجی نیز صادر می‌شود.
تویسرکان شهر ملی منبت و ملایر شهر جهانی مبل و منبت نام گرفته که این نام از دل روستاهای این دو شهر که در این عرصه فعال هستند، به زیبایی قابل تشخیص است.
علاوه بر این اقلام صنایع‌دستی که هر کدام نام جهانی را بر شهرهای تولیدکننده خود گرفته‌اند، ۱۵۰ رشته صنایع‌دستی دیگری نیز در همدان وجود دارد که می‌توان به چرم، مرواربافی، گلیم بافی و فرش و… اشاره کرد که این اقلام نیز در بازار داخل و خارج با استقبال زیادی مواجه است.
اما آنچه در این میان داد فعالان صنایع دستی را درآورده، هشت سال وعده‌ای است که شنیده‌اند و در بسیاری از موارد خبری از تحقق آن نبوده است، هنرمندان این عرصه گلایه‌هایی هم داشتند که معتقد بودند هیچوقت به گوش مسوولان نرسید و شاید هم رسیده و ترتیب اثری داده نشده است.
«خسته شده‌ایم از گفتن گلایه‌‌ها» این را هنرمندانی می‌گویند که سال‌ها در عرصه هنر خاک خورده‌اند اما هنوز به آنچه که حقشان است، نرسیده‌اند. وعده‌هایی که با تحقق آنها جان تازه‌ای بر رگ‌های صنایع‌دستی دمیده می‌شد و امیدی دوباره در دل هنرمندان جان می‌گرفت اما…
تعهد ارزی وعده‌ای که هیچگاه محقق نشد
تولیدکننده و صادرکننده سفال میگوید: مشکلات ما دیگر از گفتن گذشته و به انزوا رفته بنابراین باید کارشناسی‌تر صحبت شود زیرا کرونا روی همه مشاغل تاثیر گذاشته به طوری که فروش داخلی کاملا به انزوا رفته و تاکنون چنین رکود بازاری را به خود ندیده بودم.
محمد بشیری برندسازی، رنگ و لعاب و بسته‌بندی و استحکام بدنه را از مشکلات تولید و صادرات سفال عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: لالجین به عنوان شهر جهانی سفال مطرح و در دنیا زبانزد است و عمدتا نیز تولیدات آن صادراتی است، یعنی بیش از ۵۰ درصد آن.
وی با بیان اینکه در حوزه بین‌الملل وقتی درگیر تحریم هستیم، در تجارت بین‌الملل و صادرات نیز تاثیر می‌گذارد عنوان می‌کند: یکی از موانع صادرات و تولید تنش‌هایی است که برخی کشورها با ایران دارند اما ناکارآمدی برخی مدیران نیز مزید بر علت است.
این صادرکننده سفال تعهدات ارزی، نبود بیمه، مالیات و… را عامل مهمی برای حال و روز بد این روزهای صنایع‌دستی می‌داند و با ابراز تاسف از اینکه با وجود تاکید بر حمایت، سلیقه‌ای عمل می‌شود یادآور می‌شود: امور مالیاتی راهی را می‌رود که مودیان به آن راه اصلی که معافیت است، نرسند.
وی با بیان اینکه اعمال مالیات‌های سنگین که بسیاری از واحدهای تولیدی را از ادامه این کار مایوس کرده یکی دیگر از موانع است، تعهد ارزی را یکی دیگر از مشکلات عنوان می‌کند و میگوید: تعهد ارزی صادرکنندگان را ملزم به برگشت ارز حاصل از صادرات با نرخ نیمایی کرد که صادرات را در شهر ما به صفر رسانده است.
بشیری میگوید: ارزش‌هایی که روی کالا می‌گذارند بر اساس وزن کالاست که غیرکارشناسانه است بنابراین باید جلسات تخصصی گذاشته شود زیرا بعضا کالاهایی ارزش بالاتری دارند و کالاهایی از ارزش پایین‌تری برخوردارند اما دید امور مالیاتی بر ارزش صادراتی ارقامی است که گمرک اعلام می‌کند.
وی با بیان اینکه گمرک نیز رقم پایه صادارتی را بر حسب کیلوگرم گذاشته است عنوان می‌کند: این اختلافی که بین امور مالیاتی و صادرکننده وجود دارد بابت ارقامی است که صادرکننده از طرف خارجی‌ها دریافت می‌کنند بنابراین با چیزی که گمرک اعلام می‌کند، متفاوت است و باعث شده دفاتر ما با مالیات‌های سنگین اعمال شود.
این هنرمند لالجینی معتقد است بارها این مشکلات را گفته‌‌ایم اما اتفاقی نیفتاده است یادآور می‌شود:
برخی مسولان مصاحبه‌های ما را ملاک قرار می‌دهند و با شدت بیشتر با ما برخورد می‌کنند به همین علت مصاحبه و گفتن مشکلات ما را دلزده کرده است.
وی میگوید: طی هشت سال اخیر وعده‌های عملی نشده زیاد بود یکی از آنها در خصوص تعهد ارزی بود که رئیس جمهور فعلی در روز اول ریاست جمهوری‌اش به آن اشاره کرد اما بعدها نقض شد.
بشیری تاکید می‌کند: هر دولتی می‌آید اوایل کارش از هنرمند و صنایع دستی حمایت می‌کند اما چهار سال دوم سیاستش برخوردی است طوری است که با وعده‌های چهار سال اول در تضاد است.
وی با بیان اینکه دولت نهم و دهم از صنایع‌دستی خیلی حمایت می‌کرد و آن دوران اوج صادرات صنایع‌دستی بود ادامه می‌دهد: البته این دولت نیز در اواخر دوران مسئولیت، مشوق‌های صادراتی را حذف و تعهد ارزی را برقرار کرد.
این تولیدکننده سفال لالجین با تاکید بر اینکه دولت روحانی نیز مشوق صادراتی را اعمال نکرد ولی حذف تعهد ارزی نیز که وعده او بود محقق نشد خاطرنشان می‌کند: در حالی که رهبری در خصوص حمایت از تولید و مانع‌زدایی صحبت می‌کنند و همه این سال‌ها از تولید و حمایت از صادرات گفته‌اند، ولی مسوولان در خلاف جهت شعار سال حرکت می‌کنند که این درست نیست.
وی با اشاره به قطعی برق و بروز مشکل برای تولیدکنندگان میگوید: در هفته‌های اخیر برق ۴۰۰ کوره قطع شد که باعث خسارت ۱۰۰ میلیون تومانی به تولیدکنندگان می‌شود، قطعی آب در کارگاههای شهرک‌های صنعتی هم موجب متضرر شدن واحدها می‌شود که باید سوال کرد این چه طور حمایتی است؟
بشیری بدیهی‌ترین مواد اولیه سفال را خاک عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در تامین خاک واحدها نیز ناتوان هستیم، قیمت مواد اولیه هم به یکباره چند برابر می‌شود و تغییر قیمتها ساعتی و دقیقه‌ای است بنابراین نمی‌شود برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی کرد.
وی تاکید می‌کند: هر کالایی که می‌فروشیم، سری بعد باید با قیمت جدید به مشتری برفروشیم که این عدم ثبات قیمت است.
این تولیدکننده یکی دیگر از مشکلات را صادرات مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی عنوان می‌کند و متذکر می‌شود: این مشکلات نیاز به یادآوری نیست و بارها گفته شده ولی متاسفانه حل نمی‌شود، درست است مسئول میگوید نباید اینگونه باشد ولی در عمل کاری نمی‌شود.
رنج گرانی مواد اولیه و عدم تثبیت قیمتها
یکی از فعالان بافت گلیم و فرش نیز با گلایه فراوان از انبوه مشکلات حوزه صنایع دستی اینگونه میگوید: گرانی مواد عمده مشکل این روزهاست که روز به روز هم گران‌تر می‌شود.
فروزان احسن با بیان اینکه بیمه قالیبافی از سال ۹۲ قطع شده و دیگر هنرمندی را بیمه نمی‌کنند ادامه می‌دهد: تسهیلاتی که برای تولید فرش می‌دهند، دیگر پاسخگو نیست و بازپرداخت آن تنفس ندارد در حالی فرش تا بافته شود و فروش برود زمان‌بر است.
وی از دورریزی پشم گوسفندان توسط برخی روستاییان گله می‌کند و عنوان می‌کند: این در حالی است که باید مواد اولیه همچون پشم با مدیریت جمع شده و به دست ما برسد اما اکنون پشم را از کردستان تامین می‌کنیم.
این فعال حوزه فرش و گلیم با اشاره به اینکه در استان همدان ۲ میلیون و ۲۰۰ راس گوسفند وجود دارد یادآور می‌شود: اگر ۵۰ درصد از این پشم هم در حوزه فرش استفاده شود، مواد اولیه تامین می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه امسال انجمن فرش استان را تشکیل دادیم و پشم جمع‌آوری می‌کنیم ادامه می‌دهد: احیای نقش‌های اصیل استان نیز در دستور کار است.
احسن به ۴۰ نقطه پرآوازه فرش در استان همدان اشاره می‌کند و میگوید: برخی از این فرش‌ها همچنان بافته نمی‌شود و به مرور از بین می‌رود.
وی از عدم ثبات قیمتها گلایه می‌کند و میگوید: قبل از نوروز ۱۴۰۰ رنگ یک قیمت بود و بعد از عید قیمت آن بیش از دو برابر شده است.
این فعال حوزه صنایع‌دستی با بیان اینکه حدود ۳۰ سال است در حوزه فرش فعال هستم و چهار نسل است که در این کار بودیم ادامه می‌دهد: طی دو سه سال اخیر صادرات کم شده و نسبت به چند سال قبل بسیار کمتر هم شده است به طوری که سال قبل صادرات ۶۰ میلیون دلار شد در حالی که صادرات یک میلیارد دلاری هم داشتیم.
وی انتظار خود از رئیس جمهور آینده را تثبیت قیمتها عنوان کرد و میگوید: مهمترین کار ثبات قیمت است اما ثبات قیمت نداریم در حالی که برای ارتباط با دنیا باید ثبات قیمت باشد و تغییر قیمتها باعث می‌شود، کار نکنیم.
احسن ضمن تاکید بر اینکه بافت فرش زمان‌بر است و باید تسهیلات با دو سال تنفس دریافت شود خاطرنشان می‌کند: باید جلوی صادرات رنگ‌های داخلی گرفته شود چون با صادرات قیمتها گران‌تر می‌شود.
بازار و صادرات صنایع‌دستی رونق ندارد
یکی از تولیدکنندگان مصنوعات چرم نیز بیشترین مشکل را عدم حمایت دولت عنوان می‌کند و میگوید: دولت در ثبات قیمتها، فروش و صادرات کالا حمایتی از صنایع‌دستی و هنرمندان ندارد.
مصطفی ورمزیار با تاکید بر اینکه این روزها بازار و صادرات رونقی ندارد ادامه می‌دهد: مواد اولیه کار ما فوق‌العاده گران شده در حالی که اصلا ارتباطی به گرانی دلار ندارد و پوست از داخل تهیه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بازار چرم چندان افزایشی نسبت به سایر اجناس نداشته است گفت: در حال حاضر ما به قیمت ۱۰ سال قبل کار می‌کنیم در حالی که مواد اولیه گران شده ولی قیمتها همان است و درصد سود کم است.
این تولیدکننده مصنوعات چرم در همدان با بیان اینکه ۳۰ سال است در این حوزه کار می‌کنم با اشاره به عملکرد دولت روحانی توضیح می‌دهد: در حوزه بیمه هنرمندان هم اکنون برخی بیمه هستند و برخی نیستند به طوری که یک سال و نیم کمک هزینه بیمه هنرمندان واریز شد، از اسفند ماه سال ۹۹ بیمه ما قطع شده و خودمان ماهانه ۸۵۰ هزار تومان برای بیمه واریز می‌کنیم.
وی با طرح این سوال که مگر یک هنرمند چقدر درآمد دارد که بیمه را نیز خود پرداخت کند میگوید: دولت حمایتی از ما ندارد و این عدم حمایت در همه زمینه‌ها از جمله بی‌ثباتی قیمت، گرانی مواد اولیه و بیمه و… مشهود است.
ورمزیار ضمن از درخواست از مسوولان برای تثبیت قیمت در بازار عنوان می‌کند: در حال حاضر دلار گران شده و با پول فروش کالا نمی‌توانیم مواد اولیه همان کالا را بخریم بنابراین تولید و فروش بسیار دشوار شده است.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از کارگاه‌ها نیمه فعال هستند و بازار فروش هم ندارند میگوید: طی این هشت سال نمایشگاه داشتیم ولی کم شده است، زمانی که صنایع‌دستی ادغام نشده بود، نمایشگاه رایگان بود اما الان چیزی به عنوان رایگان نیست و حتی اسکان و هزینه نمایشگاه نیز با خود شرکت‌کنندگان است.
این هنرمند صنایع‌دستی با تاکید بر اینکه اکنون حمایتی از نمایشگاه برای هنرمند نیست و در خارج از کشور نیز با هزار دلار باید شرکت کنم که آیا عایدی داشته باشد یا نه؟ متذکر می‌شود: سال ۸۴ برای شرکت در نمایشگاه خارج از کشور یارانه داده شد اما اکنون پرداخت نمی‌شود.
وی با بیان اینکه با وجود وزارتخانه شدن میراث فرهنگی باز هم نگاه خوبی به صنایع‌دستی ندارند و بودجه خوبی در نظر گرفته نشده است میگوید: بیمه شدن هنرمندان و حمایت از آنها انتظار ما از رئیس جمهور و دولت آینده است، ۳۰ است که کار می‌کنم اما ۱۵ سال بیمه هستم که بیشتر حق بیمه را هم خودم پرداخت می‌کنم.
ورمزیار با طرح این سوال که مگر من و امثال من صنعتگر نیستیم؟ چرا حمایت نمی‌کنند عنوان می‌کند: چرا نباید ما بیمه باشیم، رئیس جمهوری که می‌آید، امیدواریم حرف و عملش یکی باشد وگرنه اتفاقی نمی‌افتد.