به گزارش پایگاه خبری خبر مغرب، استان همدان یکی از استان‌های غنی از نظر تنوع رویش گیاهان دارویی است و هر ساله در فصل بهار گیاهان مختلفی در این استان رشد می‌کنند که بسیاری از آنها از جنبه دارویی حائز اهمیت هستند. یکی از این گیاهان بهاره کاکوتی است که به صورت فراوان در استان همدان می‌روید و در زمینه دارویی و هم آشپزی کاربرد دارد. در گویش همدانی به کاکوتی آذربه و در ترکی به آن کهلیک اوتی می‌گویند.
آذربه(کاکوتی) گیاهی است چندساله و پرپشت که در دسته نعنائیان طبقه‌بندی می‌شود. این گیاه بومی ایران و برخی کشورهای خاورمیانه است و در فصل بهار و تابستان در مناطق کوهستانی در غرب ایران و اغلب در ارتفاعات بالای ۱۵۰۰ متر رشد می‌کند.
آذربه(کاکوتی) با ارتفاعی بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی‌متر، با برگ‌هایی باریک و کشیده به شکل قلب است. این گیاه گل‌هایی کوچک به رنگ بنفش در انتهای ساقه دارد. آزربه دارای عطر و طعمی تند و تیز است.
از برگ و گل‌های خشک و تازه آذربه(کاکوتی) به‌عنوان ادویه، طعم‌دهنده در آشپزی و تهیه شربت و دمنوش‌های متنوع استفاده می‌شود.
خواص دارویی آذربه(کاکوتی)
در طب سنتی ایرانی، آذربه(کاکوتی) گیاهی سودمند با طبع گرم و خشک است که برای درمان بیماری‌هایی با منشا سردی و رطوبت به کار می‌رود.
ترکیبات ضدالتهابی و ضدباکتریایی موجود در آذربه(کاکوتی) به بهبود عملکرد دستگاه گوارش(به ویژه روده) کمک می‌کند و درمان مناسبی برای نفخ، سوءهاضمه و اسهال است.
همچنین این گیاه به خاطر وجود ترکیبات آنتی بیوتیک برای رفع سوزش ادرار مناسب است.
دمنوش آذربه(کاکوتی) بعد از غذا به هضم بهتر و کاهش علائم نفخ کمک شایانی می‌کند.
همچنین ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در آذربه(کاکوتی) به تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و در پیشگیری از سرماخوردگی و عفونت‌های تنفسی مؤثر است. دمنوش کاکوتی به ویژه در فصل‌های سرد سال در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند.
ترکیبات موجود در آذربه(کاکوتی) از بین برنده طبیعی باکتری‌ها و قارچ‌ها است و می‌تواند به‌عنوان ضدعفونی‌کننده طبیعی در درمان عفونت‌های دهان و گلو مورد استفاده قرار گیرد.
آذربه(کاکوتی) به خاطر عصر و طعم دلچسب خود تأثیری آرام‌بخش بر سیستم عصبی و کاهش استرس به ویژه استرس‌های طبیعت سرد دارد.
آذربه(کاکوتی) به خاطر وجود ترکیبات فلاونوئیدی می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند و مصرف دمنوش آن به صورت منظم می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند.
روغن آذربه هم در درمان دردهای رماتیسمی، کوفتگی و کشیدگی عضلانی موثر است.
طریقه مصرف آذربه(کاکوتی)
یکی از بهترین روش‌های مصرف آذربه(کاکوتی)، تهیه دمنوش آن است. برای تهیه دمنوش این گیاه یک قاشق غذاخوری از برگ‌ها و گل‌های خشک‌شده آن را در یک لیوان آب جوش بریزید و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. می‌توانید این دمنوش را با عسل یا لیمو مصرف کنید.
طریقه دیگر استفاده از آذربه(کاکوتی) مصرف آن به صورت شربت است. برای تهیه شربت آزربه، ابتدا این گیاه را دم و سپس آن را با شکر و آب مخلوط کنید.
یکی دیگر از مصارف آذربه(کاکوتی)، استفاده آن به عنوان ادویه در تهیه انواع غذاها، ماست، دوغ و سالادها است. یکی دیگر از موارد مصرف این گیاه به صورت عرق آذربه است.
مضرات آذربه(کاکوتی)
گیاه آذربه(کاکوتی) با وجود تمام خواصی که دارد، مصرف خودسرانه آن توصیه نمی‌شود و برای استفاده از این گیاه در درمان بیماریها درباره باید با متخصص مشورت و با تشخیص او از آن استفاده کرد، چرا که زیاده‌روی در مصرف آن ممکن است باعث بروز عوارض و مضراتی شود. استفاده بیش از حد آذربه می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود. مصرف این گیاه در افرادی که فشار خون‌شان بالاست، توصیه نمی‌شود. از آنجایی که این گیاه قاعده‌آور است در طول بارداری نباید از آن استفاده کرد زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.
در پایان این نکته بسیار حائز اهمیت است که برای حفظ حیات این گیاه بومی و باارزش ایرانی، هرگز نباید آذربه را از ریشه کند، چرا که کندن آن از ریشه باعث از بین رفتن این گیاه ارزشمند می‌شود.